Ελέγχοντας το θυμό σας!

Δημοσιεύτηκε στην Πανθεσσαλική Εφημερίδα ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ στις 22/4/2012

Ολοι γνωρίζουμε τι είναι ο θυμός και όλοι τον έχουμε βιώσει, είτε ως παροδικό εκνευρισμό είτε ως έντονη οργή. Ο θυμός είναι μια φυσιολογική αντίδραση όταν νιώθουμε ότι έχουμε προσβληθεί, αδικηθεί, πληγωθεί ή όταν μας έχουν συμπεριφερθεί με άσχημο τρόπο. Ο θυμός γεννιέται από εξωτερικά ερεθίσματα αλλά και από ανησυχία ή από συνεχή ενασχόληση με τα προσωπικά μας προβλήματα. Κάποιες μνήμες τραυματικών ή εξοργιστικών γεγονότων μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν συναισθήματα θυμού.

Τις περισσότερες φορές ο θυμός αποτελεί ένα φυσιολογικό, υγιές, ανθρώπινο συναίσθημα. Υπό αυτήν την έννοια έχει ένα εποικοδομητικό ρόλο. Όταν ξέρουμε πώς να διαχειριστούμε ορθά το θυμό μας μπορούμε να αμυνόμαστε, να προστατεύουμε τον εαυτό μας, να καταπολεμούμε τις αδικίες και να αντιλαμβανόμαστε πότε είναι αναγκαίο να κάνουμε αλλαγές στη ζωή μας.

Δυστυχώς όμως πολλοί άνθρωποι δεν γνωρίζουν να διαχειρίζονται σωστά το θυμό τους και τον αφήνουν να τους κυριεύει. Σε αυτήν την περίπτωση ο θυμός γίνεται καταστροφικός, μπορεί να οδηγήσει σε πολλά προβλήματα τόσο στον εργασιακό χώρο, όσο και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις και γενικώς σε επιβάρυνση της συνολικής ποιότητας της ζωής μας. Επιπλέον, μπορεί να μας κάνει να νιώσουμε ότι βρισκόμαστε στο έλεος ενός απρόβλεπτου και ισχυρού συναισθήματος.

Σε μερικούς ανθρώπους η έκφραση του θυμού μπορεί να είναι η επιθετικότητα και η βία. Όταν οι άνθρωποι αυτοί δρουν σε κατάσταση θυμού, δεν σκέπτονται πάντοτε λογικά για αυτά που κάνουν ή τις συνέπειες τους. Αργότερα λυπούνται και μετανιώνουν για ό,τι έχουν κάνει. Όταν χάνουμε τον αυτοέλεγχο μας σε κατάσταση θυμού, είναι δυνατόν να καταστραφούν σχέσεις, να πληγωθούν άνθρωποι ή ακόμη να χαθούν ζωές.

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο ευπρεπές από έναν άντρα ή μια γυναίκα που μπορεί να ελέγξει το θυμό του/της. Αυτό δεν σημαίνει να αφήνει τους άλλους να τον/την «πατάνε» διότι τότε γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους άλλους και είναι ένας τρόπος να χαθεί ο θαυμασμός των γύρω του/της. Αντιθέτως, το να ελέγχει κανείς το θυμό του σημαίνει να τον εκδηλώνει με υγιή τρόπο, να καταλαβαίνει γιατί τον αισθάνεται και να τον χρησιμοποιεί προς όφελός του.

Μερικοί άνθρωποι καταστέλλουν τα συναισθήματα θυμού μη εκδηλώνοντάς τα ή ακόμη καταπιέζοντας ή απωθώντας την ύπαρξη του θυμού. Ωστόσο, ο θυμός που δεν εκφράζεται μπορεί να έχει ψυχολογικές και σωματικές αρνητικές συνέπειες. Μπορεί να οδηγήσει σε παθολογικές εκδηλώσεις, όπως είναι η παθητική-επιθετική συμπεριφορά (η έμμεση επίθεση σε άτομα, χωρίς αυτά να γνωρίζουν το λόγο) ή μια προσωπικότητα διαρκώς κυνική και επιθετική. Τα άτομα που συνεχώς ταπεινώνουν τους άλλους, κριτικάρουν τα πάντα και κάνουν κυνικά σχόλια είναι τα άτομα που δεν έχουν μάθει να εκφράζουν το θυμό τους ποικοδομητικά. Είναι, επίσης, αναμενόμενο να μην έχουν συνάψει πολλές υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις.

Η διαχείριση του θυμού αποσκοπεί στη μείωση τόσο των συναισθημάτων θυμού όσο και της φυσιολογικής διέγερσης που αυτά προκαλούν. Οι άνθρωποι δεν είναι πάντα σε θέση να αλλάξουν ή να ξεφύγουν από τα πράγματα ή τα πρόσωπα που τους κάνουν να θυμώνουν. Αυτό όμως που μπορούν να κάνουν είναι να ελέγξουν τις αντιδράσεις τους απέναντι σε οτιδήποτε ή οποιονδήποτε τους προκαλεί θυμό.

Άλλωστε οι περισσότεροι από εμάς είμαστε σε θέση να καταλάβουμε πότε είμαστε εκνευρισμένοι. Το μυστικό είναι να παραδεχτούμε ότι έχουμε νεύρα, για το λόγο που πραγματικά τα έχουμε. Η αλήθεια είναι ότι ο θυμός είναι ένα δευτερεύον συναίσθημα που προκύπτει από άλλα συναισθήματα όπως φόβο, ντροπή, απειλές ή απογοήτευση. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, είναι σημαντικό να καταλάβετε ότι κανείς δεν μπορεί να σας εκνευρίσει. Είναι καθαρά δικό σας θέμα το πώς θα αντιδράσετε και πώς θα αντιμετωπίσετε αυτά τα πρωταρχικά συναισθήματα.

Έτσι λοιπόν το να παραδεχτείτε το θυμό σας επιβεβαιώνει ότι δεν μπορείτε να αρνηθείτε ότι είναι δικά σας τα νεύρα αποδίδοντας την αιτία στις πράξεις κάποιου άλλου. Είναι δικά σας νεύρα και δεν σας φταίει κανένας. Αν πιστέψετε ότι ο εκνευρισμός είναι δικός σας, θα μετατραπεί αυτόματα σε δική σας ευθύνη, την οποία πρέπει να αντιμετωπίσετε. Το να εκφράσετε το θυμό σας με θετικό τρόπο – και όχι με επιθετικότητα – είναι η καλύτερη λύση στη διαχείριση και εκδήλωση αυτού του συναισθήματος. Για να το επιτύχετε, πρέπει να μάθετε να ξεκαθαρίζετε τις ανάγκες σας και τους τρόπους ικανοποίησής τους, χωρίς την πρόκληση βλάβης σε τρίτους. Το να εκφράζετε το θυμό σας θετικά δε σημαίνει ότι πρέπει να γίνεστε πιεστικοί ή απαιτητικοί. Αντίθετα, σημαίνει να δείχνετε σεβασμό στον εαυτό σας και στους άλλους.

Αν κάποια στιγμή αισθανθείτε ότι τα νεύρα σας παρασύρουν, ελαττώστε τη ζημιά με το να πάτε κάπου να χαλαρώσετε. Αυτό μπορεί να προλάβει μια άσχημη κατάσταση από το να εξελιχθεί σε κάτι χειρότερο. Μια καλή ιδέα θα ήταν να ανακοινώσετε το λόγο της αποχώρησής σας. Με αυτό τον τρόπο κάνετε ξεκάθαρο ότι δεν ξεσπάτε με παιδιάστικο τρόπο εξαιτίας του θυμού σας αλλά προσπαθείτε να καθαρίσετε το μυαλό σας. Αυτό θα σας δώσει την απόσταση που απαιτείται για να αξιολογήσετε την κατάσταση και να οργανώσετε την επόμενή σας κίνηση.

Κάποιοι καλοί τρόποι για να καθαρίσετε το μυαλό σας μπορεί να είναι μια οποιουδήποτε είδους προπόνηση ή μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την ενέργεια που έχετε για να τρέξετε ή να περπατήσετε μερικά χιλιόμετρα. Αυτές οι δραστηριότητες θα σπαταλήσουν πολύ περισσότερο την ενέργειά σας απ’ ότι ο θυμός που αισθάνεστε. Ακόμα κι αν δεν έχετε ξεχάσει τα πάντα, όταν θα επιστρέψετε στην αγχώδη κατάσταση που βρισκόσασταν, τουλάχιστον θα την βλέπετε από μία τελείως διαφορετική οπτική.

Ένας άλλος τρόπος ελέγχου του θυμού είναι η χαλάρωση. Η χαλάρωση δεν αφορά τον έλεγχο της εξωτερικής συμπεριφοράς αλλά τον έλεγχο των εσωτερικών αντιδράσεων του οργανισμού, τη μείωση των καρδιακών παλμών και την απομάκρυνση των άσχημων συναισθημάτων. Ακόμα κι αν είστε στη μέση ενός καυγά ή μιας αγχώδους κατάστασης, κάντε ένα διάλειμμα μέσα στο χάος για να πάρετε τουλάχιστον μία βαθιά αναπνοή. Η επιβράδυνση της αναπνοής σας αναζωογονεί, σας επιτρέπει να σκεφτείτε, και χαλαρώνει τους μύες σας. Σας δίνει μια στιγμή ηρεμίας για να σκεφτείτε καθαρά τι συμβαίνει. Όλα αυτά βοηθούν στο να βεβαιωθείτε ότι δεν θα κάνετε κάτι για το οποίο θα μετανιώσετε αργότερα. Τα ξεσπάσματα οργής μπορεί να είναι πολύ καταστροφικά, και μολονότι οι ασκήσεις αναπνοής δεν θα διώξουν το θυμό σας, θα σας δώσουν χρόνο να τον ελέγξετε.

Να θυμάστε… ο θυμός μπορεί να είναι μια δύναμη για δράση, αλλαγή και πρόοδο. Όσο καλύτερα καταλαβαίνουμε το θυμό που μας κυριεύει τόσο καλύτερα θα είμαστε σε θέση να τον χειριζόμαστε εποικοδομητικά και να τον χρησιμοποιούμε ως σύμμαχο για νέες επιτυχίες.